«Құндылықтарға негізделген білім беру» бағдарламасының білім беру деңгейлері мына құжаттардағы талаптарға сәйкес келеді:

• Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі «Білім туралы» Заңы;
• 2023-2025 жылдарға арналған Біртұтас тәрбие бағдарламасы;
• Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 28 наурыздағы № 249 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасында мектепке дейінгі, орта, техникалық және кәсіптік білім беруді дамытудың 2023 – 2029 жылдарға арналған тұжырымдамасы.

Қазақстан Республикасы білім алушыларын тәрбиелеудің қазіргі жағдайына талдау
ЮНИСЕФ-тің 2017 жылғы зерттеуінің деректері бойынша, Қазақстандағы білім алушылардың үштен екісі оқушылардың немесе мұғалімдердің тарапынан зорлық-зомбылыққа тап болған немесе оған куә болған. Ішкі істер органдарының есебіне жыл сайын 7 мыңға жуық кәмелетке толмаған бала мен 10 мың жағдайы төмен отбасы тіркеледі. 3 мыңнан астам бала қылмыстық құқық бұзушылық жасайды. 2018 жылы балаларға қатысты 2125 қылмыс жасалса, 2277 кәмелетке толмаған бала құрбан болған (2017 жылға қарағанда 5,5% – ға жоғары).
Балалардың өз-өзіне қол жұмсауының өсуі байқалады (2018 жылы балалардың арасына өз-өзіне қол жұмсаудың 178 жағдайы тіркелген, бұл 2017 жылмен салыстырғанда 6,6 %-ға жоғары).
Жоғарыда аталған деректер Қазақстан оқушыларына қатысты қауіпті, алаңдатарлық статистиканың бірнеше мысалын ғана қамтиды. Тәрбие берудің тұжырымдамалық негіздеріне (2019) сәйкес, бұл жақын болашақтағы ұлттың денсаулығына, оның зияткерлік әлеуетіне, бәсекеге қабілеттігіне және жалпы елдің ұлттық қауіпсіздігіне әсер етпей қоймайды. Сондықтан білім беру ұйымдарында ұзақ жылдар бойы қалыптасқан кемшіліктерді жеңетін жаңа тәжірибе жүйесін қалыптасыру қажеттілігі туындап отыр.

Жалпы адамзаттық және ұлттық құндылықтарды бойына сіңірген, заманауи білімдерді меңгерген, бәсекеге қабілетті, саламатты ұрпақ тәрбиелеу.

1) Ұлттық болмыстың өзегін сақтай отырып, тұлғаны патриотизмге, Отанына адал қызмет етуге және оның мүдделерін қорғауға тәрбиелеу;
2) Тұлғалық қасиеттерді дамыту; бәсекеге қабілеттілікті, сын тұрғысынан ойлауды және функционалдық сауаттылықты, проблемаларды өздігінен шешу қабілетін дамытуға, салауатты өмір салтын қалыптастыруға қажетті жағдайлар жасау;
3) Білім алушыларды еңбекқорлыққа жетелей отырып, бойында өзін-өзі тану, өз-өзіне баға беру, өзін-өзі тәрбиелеу, өздігінен даму, әлеуметтік жауапкершілік және әлеуметтену дағдыларын қалыптастыру;
4) Білім алушылардың да, ұжымның да табыстылығын және денсаулығы мен жан-жақты жетілуін қамтамасыз ету үшін, мектептің эмоционалды ахуалын жақсарту, білім беру ортасын дамыту;
5) Оқу-тәрбие процесінде ата-аналардың қатысу рөлін арттыру;

 Бағдарламаның басым бағыттары
1.   Қазақстандық патриотизм
Мақсаты: Оқушының мемлекетке, туған жерге және мәдени ортасына деген сүйіспеншілігін қалыптастыру. Жас буынның бойындағы күш-қуатын, білімін Отан игілігіне жұмсауға, жерін, тілін, тарихын, салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын құрмет тұтуға тәрбиелеу.
2.   Ұлттық сана-сезімді арттыру
Мақсаты: Жас ұрпақтың санасы мен көзқарасында ұлттық болмысты сақтай отырып, оларды жаһандық дамумен қатар келетін өзгерістерге ашық болуға үйрету.
3.   Білімге басымдық беру
Мақсаты: Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу, жаңашылдыққа жақын, үздіксіз білім алуға құштар, саналы әрі сапалы тұлға қалыптастыру.
4.   Бәсекеге қабілеттік
Мақсаты: Жаңа дәуір ұрпағын 21 ғасырға лайықты қабілеттерге, сандық сауаттылыққа, шет тілдерін үйренуге, мәдени ашық болуға бағыттау.
5.   Еңбекқорлық
Мақсаты: Тұлғаның бойында ерік-жігер, еңбексүйгіштік пен мақсаткерлік қасиеттерін дамытуға, саламатты өмір салтын ұстанып, кәсіби тұрғыда жетілуіне басымдық беру, осы жолда әр нәрсені ұтымды пайдалана алуына жол көрсету.
6.   Функционалдық сауаттылық
Мақсаты: Оқушының алған білімін практикалық жағдайларда және әлеуметтік бейімделу процесінде сәтті әрі тиімді пайдалануына мүмкіндік жасау.

Бағдарламаны ұйымдастыру принциптері
Құндылықтарға негізделген білім беру бағдарламасын жүзеге асыру барысында бастапқы және маңызды саналатын бірнеше принцип бар:

• Ізгілік принципі – білім алушының еркін даму құқығының, ішкі адамгершілік дүниесінің неғұрлым толық дамуын мойындау;
• құндылықтық бағдар принципі – білім алушылар мен мұғалім құндылықтарының адамгершілік тәрбиеге бағытталуы;
• шынайылық принципі – білім алушы адамгершілік әрекеттің субъектісі ретінде шынайы өмірде мәдениетке жету жолын өздігінен таңдайды;
• рефлексивті бағдар принципі – мұғалімнің білім алушылардың ойын, сезімі мен іс-әрекетін дұрыс түсінуге және мақсатты түрде реттеуге ұмтылуы;
• cубъектік принципі – педагог оқушының қабілетінің дамуына, басқа адамдармен және әлеммен байланысындағы алуан түрлілік ішінен өзінің «Менін» танып, түсінуіне, өз әрекеттерін ұғынуына, өзінің және басқа адамдардың тағдырын алдын-ала болжауына, өзін білімнің және өз таңдауының субъектісі ретінде бағалауына барынша көмектеседі.

Бағдарламаны жүзеге асырудың негізгі 3 кезеңі бар:
1-кезең. Білім беру ұйымы әкімшілігіне қарасты ұйымдастырушы топ құру.
Ұйымдастырушы-жетекші топтың құрамына мына мамандар ене алады:
• педагогтар ( соның қатарында педагог-психолог, әлеуметтік педагог)
• әдіскерлер
• техникалық қызметкерлер
• ата-аналар
• білім алушылардың мүддесін көздейтін өкілдер (оқушылар).
Ұйымдастырушы топ мына бағыттарда жұмыс жасайды:
• бағдарламаны білім беру ұйымына енгізіп, жүзеге асыру,
• мектеп оқушыларының құндылықтарды меңгеруіне педагогикалық жетекшілік жасау,
• құндылықтар қамтылған қарым-қатынас жүйесін орнату және қайта жаңғырту.
2-кезең. Оқу жылы барысында басты назарға алынатын құндылықтарды таңдау.

• Таңдау оқу-тәрбие процесіне қатысы бар барлық қызметкерлердің, білім алушылар мен ата-аналардың пікіріне сүйеніп отырып жасалады.
• Бір құндылық кемі бір ай бойы дәріптеледі.
• Таңдауға ұсынылатын құндылықтар тізімі мынадай:

1) Патриотизм
2) Ұлттық құндылықтар
3) Құрмет
4) Ынтымақтастық
5) Жауапкершілік
6) Адалдық
7) Еңбекқорлық
8) Тазалық
9) Кішіпейілділік
10) Әділдік
11) Денсаулық
12) Батылдық
13) Жомарттық
14) Табандылық
15) Сүйіспеншілік
16) Эмпатия
17) Әдептілік
18) Кемелдену

• 3-кезең. Ұйымдастырушы-жетекші топ құндылықтарды білім беру ұйымының оқу-тәрбие бағдарламасындағы жоспарға кіріктіруге ат салысады. Құндылықтардың оқу процесінің барлық жоспарында дұрыс орындалуына, тәрбиелік шаралардың мақсаты сол айдың құндылығына сай болуына, пәндік бірлестік шараларының мақсаты мен орындалу барысына, ұжымдық және ата-аналармен бірлескен барлық шаралар мен күнделікті айналымдағы жұмыс барысына көңіл бөледі.

Шарттары:
1. Мұғалімнің оқушыға үлгі, өнеге бола білуі.
2. Ұжым мен ата-ананың бір мақсатта бірлесе жұмыс жасауы.
3. Сабақтарды ұсынылған құндылықтарға сәйкес өткізуі.
4. Балаға құндылықтарды «Мен айтқандай істе» тұрғысынан емес, «Мен сияқты істе» тұрғысынан ұсыну.

Механизмдері:
• Әр айдың басында оқушыларға және ұжымға ай құндылығы туралы толық ақпарат ұсыну.
• Мектеп іші ай құндылығына сай безендіру.
• Құндылық тақырыбына сай іс-шараларды ұйымдастыру.
• Оқушылардың құндылықтарды күнделікті өмірде қолдануына жағдай жасау.
• Құндылықты дәріптеу процесіне ата-аналарды тарту.
• Әр айдың соңында оқушылардың құндылықты қаншалықты меңгергенін анықтау мақсатында кері байланыс жүргізу, сынып ішіндегі жұмысқа анализ жасау.
• Құндылық айының қорытындысын жасау.

• Білім беру ұйымында құндылықтарды дамытуға арналған жазбаша жоспар жүргізіледі.
• Мектеп құндылықтарының жоспары жыл сайын қайта қаралып, талқыланып отырады. Қажет болған жағдайда өзгерістер енгізіледі.
• Құндылықтарға негізделген білім берудің оқушыларға әсерін бағалау үшін ртүрлі тәсілдер қолданылады (есеп карточкалары, анкета, әңгімелесу, ата-аналар конференциясы және т.с.с).
• Оқу жылының бас жағында және соңында оқушылардың эмоциялық портреті дайындалады.

• Әр айдың соңында құндылықтарға негізделген білім беру процесінің нәтижесі қорытындыланып отырады.

«Құндылықтарға негізделген білім беру» бағдарламасын жүзеге асыру арқылы білім алушы жастардың бойында мына құндылықтар мен тұлғалық қасиеттердің дамуын күтеміз:
• патриотизм
• азаматтық сана-сезім
• толеранттық
• жалпы және құқықтық мәдениет
• саламатты өмір салты
• шығармашылық қабілеттерді жүзеге асыру
• өзін-өзі кәсіби анықтай алу

• бос уақытын тиімді қолдану